سینما و حقوق بشر

دردر فیلم پیانو ساخته جین کمپیون صحنه ای هست که در آن قهرمان زن پیانویی را به پایش بسته و خود را به آب می اندازد تا غرق شود. در میانه راه ناگهان طناب را باز کرده و به سطح آب باز می گردد. صدای او را می شنویم که می گوید: "اراده من به ادامه زندگی تعلق گرفته بود."

اگراز دیدگاه هنر مذهبی به این فیلم نگاه کنیم، با آن دچار تناقض می شویم. فرض کنید که بنده بازرس وزارت ارشاد هستم و از فیلم های سنگین و هنری هم دفاع می کنم. با این حال نمی توانم به فیلم پیانو اجازه نمایش بدهم. به این دلیل که در آن یک زن (حالا اگر مرد بود هم فرقی نمی کرد) به خودش اجازه داده که خودکشی کند و بعد هم نه بر طبق اراده خدا بلکه اراده خودش از مردن صرفنظر کرده. حتی در فیلم های معنوی سینمای غرب مثل فیلم های روبرو برسون و کارل درایر، این نوع آزادی فردی وجود دارد. افراد در این فیلم ها به میل و اراده خود به معنویت می رسند. این تناقضی است که سینمای ایران بعد از انقلاب با آن روبرو است. چه در ساخت فیلم و چه در اجازه نمایش فیلم های خارجی. این مسئله خیلی مهم تر از موضوع پوشش زن ها و یا صحنه های عشقی و سکسی است. نمایش آن صحنه ها فقط به عرف اجتماع مربوط است و عرف هم به آسانی می تواند تغییر کند. اما یک تفکر و جهان بینی به این سادگی ها تغییر نمی کند. در هنر و سینمای غرب، انسان یک فاعل و تصمیم گیرنده است. احساسات و عواطف و تجربیات شخصی او مهم هستند. ارزشمند هستند. از همین تفکر است که حقوق بشر در می آید و دموکراسی. اما در یک تفکر دینی اصل موضوع تبعیت از یک قانون غیر بشری است. قانونی که بهتر ازخود انسان او را می فهمد و برای او تصمیم می گیرد. در این تفکر دیگر خانم قهرمان فیلم پیانو حق ندارد خودش را بکشد که بعدش هم اراده کند که ادامه زندگی بدهد. اراده او باید تابع اراده دیگری باشد که به او حق خودکشی نمی دهد.
نتیجه اخلاقی این که هر چه شر است از گور همین سینما بلند می شود و اگر مثل طالبان فیلم و سینما را ممنوع کرده بودیم کشورمان به دام این قرتی بازی های دموکراسی و حقوق بشر نمی افتاد!